زادروز ریچارد پیتو

⇒۱۴ می⇐

 ۱۴ می؛ زادروز ریچارد پیتو و راز سرطان کمتر در حیوانات بزرگ

🧬 «پارادوکس پیتو»؛ چرا فیل‌ها و نهنگ‌ها کمتر دچار سرطان می‌شوند؟

🔬 سرطان یکی از جدی‌ترین بیماری‌های قرن حاضر است که به‌دلیل رشد کنترل‌نشده سلول‌ها و تجمع جهش‌های ژنتیکی ایجاد می‌شود. به‌طور طبیعی، هرچه یک موجود زنده تعداد سلول‌های بیشتری داشته باشد، احتمال بروز سرطان در آن باید بیشتر باشد. این الگو در بین انسان‌ها برقرار است: افراد بلندقد نسبت به کوتاه‌قدها ریسک بیشتری دارند.

اما چرا حیوانات بزرگ مانند فیل‌ها و نهنگ‌ها با وجود داشتن میلیاردها سلول بیشتر، کمتر به سرطان مبتلا می‌شوند؟ پاسخ این معما در پدیده‌ای به‌نام پارادوکس پیتو (Peto’s Paradox) نهفته است که در سال ۱۹۷۷ توسط دانشمند بریتانیایی، ریچارد پیتو مطرح شد.

🧠 مکانیسم تکاملی مقابله با سرطان در حیوانات بزرگ

پیتو نشان داد که در گونه‌هایی با اندازه بزرگ‌تر، احتمال سرطان کمتر است. این موضوع با منطق ابتدایی بیولوژی در تضاد بود. اما تحقیقات بیشتر نشان داد که فرایند تکامل به حیوانات بزرگ، ابزارهای ژنتیکی بیشتری برای مقابله با سرطان داده است.

مثلاً فیل‌ها به‌جای یک نسخه، حدود ۲۰ نسخه از ژن p53 دارند؛ ژنی کلیدی که وظیفه‌اش سرکوب سلول‌های سرطانی و جلوگیری از رشد غیرطبیعی سلول‌هاست. این یعنی طبیعت راهی پیدا کرده تا با افزایش تعداد سلول، خطر سرطان را کاهش دهد.

🚬 سبک زندگی مدرن و سرطان در انسان

در مقابل، انسان امروزی با عوامل افزاینده‌ای مانند:

• آلودگی هوا

• مصرف سیگار و الکل

• چاقی و دیابت

• کم‌تحرکی و رژیم غذایی ناسالم

در معرض خطر فزاینده ابتلا به سرطان قرار دارد. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهند که نرخ ابتلا به سرطان در انسان‌ها طی دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده و به معضلی جهانی تبدیل شده است.