اثرات تداخلی مصرف مکمل‌های ویتامینی بر تستهای آزمایشگاهی
- با توجه به جایگاه خاص آزمایشگاه بالینــی در نظــام ســامت و ارائــه خدمــات دقیق و تشــخیص صحیــح، هرگونه عاملی کــه موجــب تداخــل در این امر شــود باید شناســایی شده تا از بروز خطاهای آزمایشگاهی جلوگیری شود.
- یکــی از مــواردی کــه بــه تازگــی در جامعــه رواج پیــدا کرده، مصرف مکمل‌های ویتامینی است که به دنبال شیوع کرونا و زندگی ماشینی، میزان مصرف آن بالاتر نیــز رفتــه اســت.
- بنابرایــن مطالــب ارائه شــده در این بخش در مورد دوز مصرفی، مکانیســم اثر مکمل ها به ویــژه بیوتین ویتامین (or BH B5) روی تســت‌های آزمایشگاهی و راه حل رها شدن از این مشکل است.
دوز مصرفی
- دوز مصرفــی خوارکــی ۳۵ تــا ۷۰ میکروگــرم در روز <<معمــولا در قرص‌هــا دوز ۳۰ میکروگــرم>> اســت. البتــه در مــوارد خاصی دوز بالاتــر تا ۱ میلیگرم در روز بــرای بیمــاری نقــص بیوتینیــداز، بیماری‌هــای متابولیکــی میتوکندریایی و بیمــاری ام.اس تجویز می شود. در مکمل‌های غذایی برای بهبود رشد مو پوست و ناخن تا ۱۰ میلیگرم نیز تجویز می شود.
مشــکل ایجــاده شــده در نتیجــه تســت‌ها و مکانیسم آن
- در بیشتر روش‌های آزمایشگاهی بر پایه ایمونواسی ماننــد الیــزا (ELISA) نیــز کمــی لومینســنس (CLIA ) از اتصال بیوتین- اســتراویدین در کیت‌ها اســتفاده می‌شــود.
- در صورتــی کــه میــزان مصرف بیوتین بیشــتر از ۱ میلیگرم باشــد می‌تواند اثرات تداخلی کاذب کاهشی و یا افزایشی داشته باشد.
اثرگذاری بر کدام تست‌ها
- طبــق مطالعــات انجــام شــده بــر طیــف زیــادی از تست‌ها می‌تواند تداخل ایجاد نماید: تســت‌های بررســی فعالیــت غــده تیروئیــد ،TSH ،TSHRab ،PTH ،LH ،FSH ،SHBG ،FT3 ،FT4، اســترادیول، پروژســترون، تستوســترون کورتیــزول، فوالت، ویتامین 12B، فریتین، بتا-HCG، تستهای عملکردی قلب (PSA) سرطان بیومارکرهای و(Troponin,NT-proBNP).
راه حل برطرف نمودن تداخل
- عــدم مصــرف مکمــل ویتامینی ۱۲ ســاعت قبل از انجام تست، رقیق سازی نمونه بیمار با رقیق کننده مناسب، انجام تست با پلتفرمی که بیوتین در آن نقش ندارد. استفاده از ذرات آگاروز پوشیده شده با استراپتاویدین برای خروج بیوتین در نمونه بیمار قبل از انجام آزمایش است.
نتیجه‌گیری
- پیشنهاد می‌شود در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی قبل از نمونه‌گیری، در شرح حالگیری از بیمار موارد مصرف داروهای ویتامینی و دوز مصرفی سوال شود تــا از نتایــج کاذبــی کــه بــه دســت می‌آیــد جلوگیری شده و پزشک معالج بتواند با نتایج صحیح مراحل درمانی را به درستی انجام دهد.
👤 دکتر مهران غلامین
منابع
Mosby’s Manual of Diagnostic and Laboratory Tests (Pagana, Mosby’s Manual of Diagnostic and Laboratory 2021-)Tests Wallach’s interpretation of diagnostic 2020 -tests
www.mayocliniclabs.com
۵ مهر ۱۴۰۳